Jak wybrać zdrowy plecak i tornister?

Na co zwrócić uwagę wybierając tornister lub plecak

Bardzo ważnym tematem w kontekście profilaktyki zdrowych pleców dotyczącej dzieci jest dobór prawidłowego plecaka lub tornistra. Jest kilka elementów, które należy wziąć pod uwagę, aby nie przyczyniać się do powstawania lub pogłębiania istniejących już wad postawy. Istotne jest poznanie kilku ważnych cech, jakie powinien posiadać plecak lub tornister, aby pomagał dziecku utrzymać prawidłowe krzywizny kręgosłupa.

Aby zapobiec wadom postawy wśród dzieci, przy zakupie tornistra czy plecaka warto zwrócić szczególną uwagę na:

• wagę pustego plecaka/tornistra
• usztywnienie tyłu
• budowę, ergonomię i wyprofilowanie tylnej ścianki plecaka, która zapewni komfortowe noszenie z zachowaniem prawidłowych krzywizn kręgosłupa
• wentylację pleców zapobiegającą nadmiernej potliwości, którą zapewniają odpowiednio poprowadzone kanały wentylacyjne w tylnym panelu plecaka oraz oddychający materiał pokryty specjalną siateczką
• szerokość, grubość, tzw. „mięsistość” szelek oraz możliwość ich regulacji dostosowująca plecak lub tornister do wzrostu użytkownika
• organizację wnętrza porządkującą zawartość w kierunku właściwego rozkładu ciężaru na plecach dziecka.

Należy także:

• codziennie kontrolować zawartość tornistrów, aby ograniczyć zabieranie przez dzieci zbędnych przedmiotów, takich jak zabawki, gry itd.
• zwracać uwagę na symetryczne rozłożenie ciężaru,
• podczas pakowania sprawdzać, które podręczniki, zeszyty i przybory szkolne są potrzebne następnego dnia podczas zajęć, a które mogą zostać w domu,
• kupować zeszyty w miękkich okładkach,
• zwracać uwagę na noszenie tornistra/plecaka na obu ramionach.

Kiedy wybrać tornister, a kiedy plecak?

Obecnie różnica pomiędzy plecakiem a tornistrem powoli się zaciera, pomimo iż nadal jest dość wyraźna. Tornister jest idealny dla pierwszoklasisty, dziecka nieprzyzwyczajonego do otwierania/zamykania licznych kieszeni, przegródek. Dzięki usztywnianym plecom zapewnia prawidłowe utrzymanie postawy ciała, a odpowiednio duży rozmiar, szeroka komora gówna, łatwe otwieranie, pozwalają na wygodny i szybki dostęp do zawartości. Tornistry z uwagi na swoją kasetonową konstrukcję i liczne usztywnienia niestety zazwyczaj ważą więcej niż plecaki.

Plecak natomiast charakteryzuje się większą pojemnością, elastycznością, przez co nie zawsze zapewnia prawidłowe rozłożenie ciężaru na plecach i ramionach. Dlatego najlepiej wybrać plecak, który będzie miał co najmniej dwie komory – jedną na zeszyty, książki, a drugą na drugie śniadanie. Idealne są plecaki 3-komorowe, gdzie można zadbać o właściwą organizację wnętrza, stopniując wielkościowo zawartość, tj. najbliżej pleców największe formaty, w środkowej przegrodzie rzeczy mniejsze, a w trzeciej komorze najmniejsze typu piórnik czy śniadaniówka. Doskonale, jeśli w bocznej kieszeni można przenosić bidon czy butelkę z napojem, co ogranicza ryzyko zalania książek i zapewnia łatwy dostęp np. w drodze do szkoły.

Zanim rodzice zdecydują, czy lepszy dla ich dziecka będzie plecak czy tornister, powinni zastanowić się, jak ich dziecko będzie pokonywać drogę do szkoły, pieszo czy samochodem, co dziecko będzie musiało przenosić w plecaku, czy w szkole są szafki. Plecak czy tornister warto przed zakupem przymierzyć; powinien być on wygodny i dać się dobrze dopasować do sylwetki. Ponadto musi być wyposażony w odblaski, które zwiększą widoczność dziecka na drodze. Zwracajmy też uwagę na wytrzymałość, wzmocnienia rączek i szelek, bowiem dzieci nierzadko sprawdzają plecaki i tornistry na wiele kreatywnych sposobów. Niesamowicie istotna kwestia –  spakowany plecak nie powinien być cięższy niż 10% wagi dziecka.

Niewskazane jest kupowanie plecaka na wyrost, by służył 8 lat. Plecak nie może być szerszy niż barki, górna krawędź nie może być wyżej niż na wysokości szyi, a dolna na wysokości kości miedniczej (nie może sięgać niżej niż max. 8 cm poniżej linii talii).

Lekarze alarmują

Postawa ciała człowieka jest jednym ze wskaźników jego prawidłowego rozwoju, a jakiekolwiek nieprawidłowości, jak również niewielkie zaburzenia niewykryte w okresie jej kształtowania mogą ulegać utrwaleniu. Zaburzenia postawy ciała, które powstają w progresywnej fazie ontogenezy, niewykryte oraz niekorygowane, utrwalają się lub pogłębiają. Natomiast w fazach progresywnego rozwoju postawa ciała przechodzi przez kolejne etapy, aż do ostatecznego uformowania lub tak zwanego nawyku trzymania się.

Dane epidemiologiczne wskazują na występowanie dużego odsetka dzieci z niewłaściwą postawą ciała. Autorki Warzecha i Knapczyk [1] zaobserwowały u 68% badanych dzieci nieprawidłową postawę ciała. Wśród najczęstszych wad postawy ciała, wymienianych przez znawców tematu Pawlaczyka [2] i Makarczuka [3], znajdują się skoliozy i stopy płaskie; występują one we wszystkich grupach wiekowych. Płaskostopiu mogą towarzyszyć dodatkowo zmiany anatomiczne stóp, do których należy m. in. koślawe ustawienie stępu, a także pronacja lub odwiedzenie przodostopia.

Inwestycja w zdrowie

Początek roku szkolnego to ogromne wydarzenie dla dzieci, ale także bardzo ważny sprawdzian dla rodziców, którzy często w pośpiechu muszą skompletować szkolną wyprawkę dla swoich dzieci. Zdecydowanie produktem pierwszej potrzeby jest plecak, który właściwie dobrany będzie dobrą inwestycją w zdrowie, jak również korzystnie wpłynie na prawidłową postawę ciała oraz prosty kręgosłup. To ważny element profilaktyki z punktu widzenia rozwoju, zapobiegania wadom postawy, zdrowia i codziennego komfortu dziecka.

[1] Warzecha D., Knapczyk M.: Wyniki oceny postawy ciała dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkoli miasta Poznania w roku szkolnym 1998/1999. W: Współczesne aspekty rehabilitacji wieku rozwojowego. VII Sympozjum Naukowe Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji., Białystok 1999.
[2] Pawlaczyk B., Dróżdż Z., Adamska R., Perek J.: Działania profilaktyczne i terapeutyczne wobec dzieci i młodzieży z wadami postawy. Pielęg. Pol., 2003, 2(16), 148-151.
[3] Makarczuk A., Kaźmierczak A., Kijo P.: Zaburzenia rozwoju fizycznego u dzieci sześcioletnich z terenu Warszawy. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska. Sect. D. Med., 2005, 60 (16), 342-345.